Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO) przygotował opinię nt. projektu „Polityki energetycznej do 2040 roku”. Autorzy opinii zdają sobie sprawę z trudności przygotowania i uzgodnienia dokumentów strategicznych, zwłaszcza w kontrowersyjnym obszarze energetyki i ochrony środowiska. Dotyczy to w szczególności długo oczekiwanego projektu „Polityki energetycznej Polski do 2040 roku” (PEP’2040). Wiadomo, że jest to kluczowe zadanie Ministerstwa Energii które powinno przedstawić do konsultacji dokument wymagany prawem, kompletny, obiektywny i spójny. Tymczasem opinia publiczna dostała w grudniu 2018r. do zaopiniowania dokument, który nie spełnia wymogów Prawa energetycznego, które stawia określone wymagania wobec polityk energetycznych. Wymogi te, dotyczą m.in. ochrony środowiska, ograniczania kosztów energii i poprawy konkurencyjności, nie zostały odzwierciedlone w projekcie PEP’2040.
Dokument traktuje politykę energetyczną bardzo wąsko, odzwierciedla przede wszystkim interesy największych dostawców energii, a minimalizuje rolę odbiorców (zasadne jest pytanie o bezstronność i o zgodność projektu z polityką rządu wyrażoną w „Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”, która traktuje energetykę jako obszar wsparcia całej gospodarki a nie „silos”).
Zespół IEO uważa, że PEP’2040 powinien być spójny z projektem „Zintegrowany krajowy plan w dziedzinie energii i klimatu” (do 2030, a następnie do 2050 roku), który jest też dokumentem konkretnie zdefiniowanym w opublikowanym w grudniu ub. roku Rozporządzeniu Parlamentu i Rady o zarządzaniu Unią Energetyczną (link) i ma wskazać na konkretne kierunki działania rządu RP, w szczególności w zakres OZE i efektywności energetycznej do 2030 roku oraz powinien być przedstawiony do konsultacji publicznej (art. 10: przedkładając dokument Komisji, każde państwo członkowskie dołącza podsumowanie opinii lub opinii wstępnych przedstawionych w czasie konsultacji publicznych). Taki dokument został przez rząd RP dostarczony do Komisji Europejskiej (link) ale bez konsultacji. Oba dokumenty powinny być całkowicie spójne lub wręcz powinny stanowić jeden dokument.
Poniższa opinia koncentruje się zasadniczo na aspektach „polityki energetycznej do 2040 roku (PEP’2040) dotyczących rozwoju OZE oraz kierunków polityki energetycznej mających wpływ na ten sektor. Przedstawione do konsultacji dokumenty odnoszące się do rozwoju OZE to tzw. kierunek 6 projektu zasadniczego dokumentu PEP’2040 oraz odniesienia w ramach innych kierunków takich jak np. 1. „Optymalne wykorzystanie własnych zasobów energetycznych”, który obejmuje wyłącznie zasoby paliw kopalnych oraz skrótowo zasoby biomasy odpadowej (wyłącznie). Niezwykle ważne dla programowania rozwoju OZE powinien być w załącznik nr 1 do PEP’2040 „Wnioski z analiz prognostycznych dla sektora energetycznego”. Niestety analizy dla sektora OZE zawarte w drugim dokumencie są niespójne z pierwszym, bardzo ograniczone, wątpliwe metodycznie (oparte na przesądzeniach politycznych nie zaś na analizie ekonomicznej i poprawnej analizie wrażliwości) i dotyczą wyłącznie elektroenergetyki. Projekt PEP’2040 cechują też liczne inne niespójności wewnętrznie pomiędzy rozdziałami i częściami dokumentu zasadniczego.
Celem kierunku 6 „Rozwój odnawialnych źródeł energii” (OZE) w projekcie PEP ma być „obniżenie emisyjności sektora energetycznego oraz dywersyfikacja struktury wytwarzania energii”. Szczególnie drugą część tego stwierdzenia należałoby ocenić pozytywnie, gdyż oznaczałaby ona, że OZE mają stać się pełnoprawnym elementem miksu energetycznego i uczestnikiem rynku, a nie tylko realizacją zobowiązań międzynarodowych na rzecz poprawy stanu środowiska. Niestety, w dalszej części opisu tego kierunku nie znajdujemy konkretnych działań zmierzających do osiągnięcia tego celu, a ponadto brak jest starań o realizację obowiązkowych (na 2020) i indykatywnych zobowiązań międzynarodowych (na 2030 rok). Najpoważniejszy mankament propozycji w zakresie rozwoju OZE to mało ambitne cele ilościowe.
Zdaniem IEO, niekompletność, niezgodność z wymogami formalnymi oraz ww. niespójności uniemożliwiają rzeczowe odniesienie się do projektu w sposób proponowany przez Ministerstwo Energii w postaci „Formularza zgłaszania uwag do projektu PEP2040”. W szczególności odniesienie się w sposób wyizolowany do części (tzw. „kierunku”) 6 „Rozwój odnawialnych źródeł energii” uniemożliwia (oczywiście poza ew. próbą wąskiego lobbingu) przestawienie konstruktywnych i spójnych propozycji, gdyż problemy z rozwojem OZE nie są „wewnętrzne” i wynikają ze sposobu ujęcia innych kierunków interwencji w projekcie PEP’2040.
Dlatego autorzy niniejszej opinii nt. projektu dokumentu Ministerstwa Energii zdecydowali się na szersze podejście, dzieląc ją na cztery części:
- uwagi do części analitycznej dokumentu (która powinna być podstawą merytoryczną do polityki),
- uwagi ogólne dotyczące całości zasadniczego dokumentu PEP’2040,
- uwagi do kierunku 6 „Rozwój odnawialnych źródeł energii”,
- wybrane uwagi do innych kierunków PEP’2040 (mających istotny wpływ na OZE).
W pełni konstruktywne odniesienie się do działań proponowanych w projekcie PEP’2040 w zakresie OZE (także z wykorzystaniem „formularza”) będzie możliwe po poprawieniu całości dokumentu i jego uzupełnieniu i uspójnieniu. Tym niemniej autorzy niniejszej opinii wyrażają nadzieję, że zwróci ona uwagę twórcom PEP’2040 na kluczowe mankamentu oraz posłuży różnym interesariuszom do dostrzeżeni istotności i złożoność problematyki polityki energetycznej oraz zachęci do włączenia się do konsultacji i ew. wykorzystania niektórych spostrzeżeń.